priore consulatu comparati

1) готовить, приготовлять (aquam calidam alicui Tib; venenum in aliquem Su); подготовлять, снаряжать (copias Nep; classem, equitatum C)

2)

а) устраивать (alicui convivium C)

б) устанавливать ( jura a majoribus comparata C)

3) доставать, приобретать, добывать (navem Pl, divitias rhH.; supellectilem C); скупать ( praedia PJ)

1) соединять, сочетать, сопоставлять (res inter se C; aliquid cum re aliqua Pl etc.)

2) сравнивать, сопоставлять, сличать (aliquid inter se, aliquid cum aliqua re, реже aliquid rei alicui)

3) ставить наряду, уравнивать ( aliquem alicui или cum aliquo)

4) прикидывать, рассматривать, взвешивать, соображать

5)

1. com-paro, āvī, ātum, āre, beschaffen, I) durch äußere, meist mater. Anstalten, a) lebl. Objj. u. leb. Wesen anschaffen (auch durch Kauf = ankaufen), verschaffen, bereiten, herrichten, zurichten, instand-, in Bereitschaft setzen, ausrüsten, zurüsten, Menschen = aufbieten, aufbringen, aufstellen, α) aktiv, navem et mulierem, Plaut.: praedia, ankaufen, Plin. ep.: aurum ac vestem atque alia quae opus sunt, Ter.: imbres nivesque (v. personif. Winter), Hor.: diligentia comparat divitias, neglegentia corrumpit animum, Cornif. rhet.: c. discipulum, Cic. – u. (als milit. t. t.) arma, Liv.: classem, Cic.: milites, Liv.: copias, Nep.: equitatum, Cic.: exercitum, Cic.: praesidium, Caes.: rem frumentariam, Caes. – m. Ang. wie? paulo studiosius tabulas pictas, Cic.: gemmas, signa, tabulas antiqui operis animosissime, Suet. – m. Ang. wo? ibi domicilium, Liv. – m. Ang. woher? multiplicem undique familiam, Suet.: boves de vicinis, Pallad.: magnas Romae copias ex delectu Italiae, Cic.: ex commodis od. ex incommodis alcis sua commoda, sich jmds. Wohlergehen od. Unglück zunutze machen, Ter. – m. Ang. wem? für od. gegen wen? durch Dat., alci quadraginta minas, Plaut.: donum huic dono contra, Plaut.: aquam calidam fesso marito, Tibull.: funestas epulas fratri, Cic.: uniones singulos non singulis auribus, Sen.: accusatorem filio suo, auf-

————

stellen gegen s. S., Cic. – m. Angabe von wem? alci a civitatibus laudationes (lobende Zeugnisse) per vim et metum, Cic. – m. Ang. gegen wen? venenum in alqm, Suet.: de perfugis nostris copias comparat is contra nos, Cic. – mit Ang. wonach? voltum e voltu, einrichten, Plaut. Amph. 960. – m. Ang. wozu? supellectilem non ad usum modo, sed ad ostentationem luxus, Curt.: homines ad lecticam, Catull.: bestias ad munus populi, Suet.: ad hanc rem conficiendam quam plurimos utres atque etiam culleos, Nep.: u. (im Bilde) totam hanc fere legem ad eius opes evertendas tamquam machinam comparari, Cic.: c. animum auditoris idonee ad reliquam dictionem, vorbereiten, Cic.: ferrum in tutelam sui, in alterius perniciem, Quint.: sex tribunos ad intercessionem, gewinnen für usw., Liv.: milites ad resistendum, Nep.: manum in ultionem domini, Suet.: illa (animalia), quae vel scindendo solo vel maturando itineri comparamus, Ps. Quint. decl. – mit Ang. wodurch? victum labore et industriā, Cic. fr.: magisteria sacerdotii ambitione et licitatione, durch Steigern um die Wette sich zu verschaffen suchen, Suet.: res naturā comparatae (Ggstz. res artificiosae), Cornif. rhet. – m. Ang. wie teuer? care cibum, Val. Max.: ad saginam ferarum carius pecudes, zu teuer ankaufen, Suet.: quanti quasque (pecunias) ante civile bellum comparassent, Suet. (vgl. no. b). – n. pl. des Partiz. subst., reddere comparata, die (durch

————

Kauf) erworbenen Gegenstände, Eutr. 8, 13. – β) refl. se comparare, sich rüsten, sich in Bereitschaft setzen, sich anschicken, sich gefaßt machen od. halten, dum se uxor comparat, Cic.: u. itaque se comparat, homines ex agris arcessit, Cic. – gew. m. Ang. wozu? durch ad u. Akk., se ad iter in diem posterum, Liv.: se ad respondendum, Cic.: u. (als milit. t. t.) se ad eruptionem atque omnes casus, Caes. – γ) Passiv comparari medial = sich anschicken sich rüsten, m. Ang. wozu? durch ad od. in m. Akk., ita fiet, ut iisdem locis et ad suadendum et ad dissuadendum simus comparati, gerüstet sind, Cornif. rhet. 3, 4: ab hoc colloquio legati Romani in Boeotiam comparati sunt, rüsteten sich (schickten sich an) zur Abreise nach B., Liv. 42, 43, 4. – δ) mit folg. Infin., si quis urere tecta comparat, sich anschickt, Ov. trist. 2, 267 sq.: et in requiem fessos dare comparat artus, Ps. Verg. cul. 205. – ε) absol. (bes. als milit. t. t.), datur spatium comparandi, Cic.: datur tempus ad comparandum, Nep.: habere tempus ad comparandum, Liv. – impers., ex hac quoque parte diligentissime comparatur, Cic. – b) Vorkehrungen u. Zustände aller Art vorbereiten, zurüsten, veranstalten, bereiten, stiften, veranlassen, u. dgl., iter ad alqm, Nep.: bellum, Liv.: fugam, Caes.: societates, amicitias, Cic.: tumultus domesticos et intestinos, Cornif. rhet.: accusationem c. et constituere, Cic.: nuptias domi, Cornif. rhet.: con-

————

vivium magnifice et ornate, Cic.: bellum omni ratione, Nep.: bellum ita, ut etc., Liv. – m. Ang. wem? alci convivium, Val. Max.: crudelissimum et luctuosissimum exitium patriae, Cic.: sibi aditus ad alias res, Cic.: alci insidias, Curt. u. Iustin.: alci insidias per alqm, Cic.: capiti alcis insidias, Curt. – m. Angabe um welchen Preis? ludos HS CCC, Cic. – m. Ang. gegen wen? bellum contra aras et focos, Cic.: bellum adversus alqm, Caes.: insidias in caput alcis, Curt. – m. Ang. wozu? wofür?incendium ad interimendum (eum) vivum, Nep.: subsidia ad omnes casus, Caes.: remedium sibi ad magnitudinem frigorum et tempestatum vim, Cic.: dolum ad capiendos eos, Liv. – m. Ang. wodurch? sibi auctoritatem re bene gestā, Caes.

II) durch innere Einrichtung, Anordnung so u. so bestellen, stellen, (= in die u. die Stellung od. Verfassung-, in das u. das Verhältnis-, in die u. die Lage bringen), so u. so einrichten, anordnen, bestimmen, α) Pers.u. deren Charakter: sic fuimus semper comparati, ut etc., Cic.: ita comparatam esse hominum naturam, ut etc., Ter. – u. se comp. m. folg. Infin., sich dazu verstehen, zu usw., Turpil. com. 99. Titin. com. 57: u. ita se comp. (sich so stellen) m. Infin., Ter. eun. 47. – β) menschl. Zustände, Einrichtungen u. dgl. (bes. durch Anordnungen, Gesetze, v. den Vorfahren usw., s. Dietsch u. Fabri Sall. Cat.

————

51, 8): numquam vidi iniquius certationem comparatam (so übel bestellte Händel), quam hodie inter nos fuit, Ter.: o iura praeclara atque divinitus a nostris maioribus iam inde a principio Romani nominis comparata! Cic. Balb. 31. – gew. (meist mit vorhergeh. allgem. Pronomen beim Aktiv als Objekt, beim Passiv als Subjekt) m. folg. ut od. quod., zB. itaque maiores nostri raro id accidere voluerunt, praetores, ut considerate fieret, comparaverunt, Cic. Quint. 51: bene maiores nostri hoc comparaverunt, ut neminem regem, quem armis cepissent, vitā privarent, Cornif. rhet. 4, 23: u. im Pass., quoniam ita ratio comparata est vitae, ut alia aetas oriatur, Cic.: ita quoique in aetate hominum comparatum, voluptatem ut maeror comes consequatur, Plaut.: quam inique comparatum est, ut etc., wie ungerecht ist es in der Welt eingerichtet, Ter.: cum ita a natura comparatum sit, ut etc., Sen.: naturā hoc ita comparatum est, ut etc., Liv.: u. iam hoc prope iniquissime comparatum est, quod (weil, daß usw.) etc., Cic. – ⇒ Archaist. comparassit = comparaverit, Plaut. Epid. 122 G.

————————

2. comparo, āvī, ātum, āre (compar), gleichs. begleichen, d.i. gleichmachen, gleichstellen, I) eig., in eine gleiche Stellung-, in ein gleiches Verhältnis bringen, a) Lebl.: labella cum labellis, genau Lippe auf Lippe drücken, Plaut. asin. 668. – ut inter ignem et terram aquam deus animamque poneret eaque inter se compararet et proportione coniungeret, Cic. Tim. 15: comparari postremo, mit dem letzten in Verhältnis stehen, ibid. 14. – b) Pers.: α) als Kollegen in gleiche Stellung bringen, zusammenstellen, priore item consulatu inter se comparati, Liv.: non possumus non vereri, ne male comparati sitis, Liv. – β) als gewachsenen Gegner jmdm. gegenüberstellen, mit jmd. zusammenbringen, sich messen lassen (eig. Gladiatoren, dann auch Feldherren, Anwälte), postquam Agesilaum cum ingentibus copiis in Asiam misere, non facile dixerim, quod aliud par ducum tam bene comparatum fuerit, Iustin. – m. Ang. wem? alqm Threci, Suet. – gew. m. Ang. mit wem? comparari cum Aesernino Samnite, cum patrono disertissimo, Cic. – m. Ang. gegen wen? comparari adversus veterem ac perpetuum imperatorem, Liv. – m. Ang. wozu? Scipio et Hannibal velut ad extremum certamen comparati duces, Liv.

II) übtr., in gleiches Verhältnis bringen, ausgleichen, a) übh.: senium suum cum dolore alcis coniun-

————

gere et comparare, Acc. tr. 90. – als publiz. t. t., comparare provincias inter se, od. bl. comparare provincias, od. bl. comparare inter se, die Amtsgeschäfte ausgleichen, in betreff der Amtsgeschäfte übereinkommen, -eine Übereinkunft treffen (v. höhern Magistraten), Liv. (s. Fabri Liv. 24, 10, 2. Dietsch Sall. Iug. 43, 1). – b) in der Beurteilung gleich machen, α) gleichs. als ebenbürtig gleichstellen, auf gleichen Fuß stellen (Ggstz. anteferre, praeferre, anteponere, vorziehen), nullius consilium non modo antelatum, sed ne comparatum quidem est, Nep. – m. Ang. wem? quis huic deo compararier ausit? Catull.: neminem tibi profecto hominem ex omnibus anteposuissem, aut etiam comparassem, Cic. fr.: ut, qui aliorum iudicio mihi comparatus erat, suā mox confessione me sibi praeferret, Liv.: utrum exercitus exercitui an dignitas an causa comparari poterat? Liv.: et se mihi comparet Aiax? Ov.: commentarii non comparandi superioribus eius scriptis, Hirt. b. G. – m. Ang. mit wem?fuit enim talis dux, ut non solum aetatis suae cum primis compararetur, sed ne de maioribus natu quidem quisquam anteponeretur, Nep.: u. m. Ang. wodurch? (deutsch woran?) virtute se comp. cum alqo, Caes. – β) gleichs. als Gegner gegenüberstellen, vergleichen, vergleichend zusammenstellen, einen Vergleich anstellen (s. Pabst Tac. dial. 7. p. 29), maiora et minora et paria, Cic.: similitudines, Cic.: comparandi anxie-

————

tas, Quint. – mit Ang. wodurch? (deutsch wonach?) res numero, specie, Cic.: imperatores formā ac decore corporis, Cic. – mit Ang. von wo aus? (deutsch wonach?) si diligenter et ex nostrorum et ex Graecorum copia comparare voles, Cic. de or. 1, 11. – m. Ang. wem? (deutsch mit wem?) durch Dat., Attico Lysiae Catonem nostrum, Cic.: equi fortis et victoris senectuti c. suam, Cic.: antiquum sermonem nostro, Quint.: se maiori pauperiorum turbae, Hor.: copias copiis vel numero vel militum genere, Liv.: cur illi vobis comparandi sint? vergleichbar, Liv. (vgl. Weißenb. u. Wölffl. Liv. 21, 43, 12). – m. Ang. mit wem? durch cum m. Abl. od. (miteinander) durch inter se, zB. Catonem cum Philisto et Thucydide, Cic.: corporis commoda cum externis et externa cum corporis, et ipsa inter se corporis, et externa cum externis, Cic.: cum meum factum cum tuo comparo, Cic.: c. leges inter se, Quint.: m. Ang. gegen wen? (= im Verhältnis zu wem?) durch ad mit Akk., nec comparandus hic quidem ad illum est, Ter. eun. 681. – m. folg. indir. Fragesatz = vergleichend zusammenstellen, durch Vergleichung abwägen, erwägen, ermessen, id ego semper sic mecum agito et comparo, quo pacto magnam hanc molem minuam, Acc. fr.: proin tu id cui fiat, non qui faciat compara, Acc. fr.: fuere qui compararent, quae in Drusum honora et magnifica Augustus fecisset, Tac.: deinde comparat, quanto plures de-

————

leti sint hominum impetu,... quam omni reliquā calamitate, Cic.: comparando hinc, quam intestina corporis seditio similis esset irae plebis in patres, flexisse mentes hominum, Liv.: cum comparetur, utrum satius sit populum frumentum accipere, an non accipere, Cornif. rhet. – ⇒ Parag. Infin. compararier, Catull. 61, 65 u. 70 75.

compăro ( conp-), āvi, ātum, 1, v. a. [compar], to couple together in the same relation, to connect in pairs, to pair, match, unite, join; constr. aliquid cum aliquā re, alicui rei, aliqua inter se, or absol.

Lit. (rare but class.).

In gen.:

ut inter ignem et terram aquam deus animamque poneret, eaque inter se compararet et proportione conjungeret, ut, etc.,

Cic. Univ. 5 med.:

comparari postremo,

id. ib. 5:

ambo cum simul aspicimus, non possumus non vereri, ne male comparati sitis,

Liv. 40, 46, 4:

L. Volumnius cum Ap. Claudio consul est factus, priore item consulatu inter se conparati,

id. 10, 15, 12:

labella cum labellis,

Plaut. As. 3, 3, 78: quin meum senium cum dolore tuo conjungam et comparem, Att. ap. Non. p. 255, 31 (Trag. Rel. v. 90 Rib.).— Hence,

Esp. of combatants, for the usu. compono, to bring together to a contest, to match:

ut ego cum patrono disertissimo comparer,

Cic. Quint. 1, 2:

cum Aesernino Samnite Pacideianus comparatus,

id. Q. Fr. 3, 4, 2; Lucil. ap. Non. p. 257, 18:

Scipio et Hannibal, velut ad supremum certamen comparati duces,

Liv. 30, 28, 8:

hunc Threci comparavit,

Suet. Calig. 35.—

Trop.

To count one object fully equal to another, to place on the same footing, put on an equality with (rare but class.): neminem tibi profecto hominem ex omnibus aut anteposuissem umquam aut etiam comparassem, Cic. Fragm. ap. Non. p. 256, 4; cf. Nep. Iphic. 1, 1; Liv. 28, 28, 15; Quint. 10, 1, 98; Cat. 61, 65 al.:

cum quibus (hominibus) comparari sordidum,

Cic. Rep. 1, 5, 9; so id. Fam. 12, 30, 7:

et se mihi comparat Ajax?

Ov. M. 13, 338.—

In gen., to place together in comparison, to compare (the usu. signif. of the word in prose and poetry):

homo quod rationis est particeps similitudines comparat,

Cic. Off. 1, 4, 11:

majora, minora, paria,

id. de Or. 2, 40, 172; id. Top. 18, 68:

metaphora rei comparatur, quam volumus exprimere,

Quint. 8, 6, 8.—With dat.:

equi fortis et victoris senectuti, comparat suam,

Cic. Sen. 5, 14:

si regiae stirpi comparetur ignobilis,

Curt. 8, 4, 25:

restat ut copiae copiis conparentur vel numero vel, etc.,

Liv. 9, 19, 1:

se majori pauperiorum turbae,

Hor. S. 1, 1, 112:

Periclem fulminibus et caelesti fragori comparat,

Quint. 12, 10, 24; cf. id. 12, 10, 65:

necesse est sibi nimium tribuat, qui se nemini comparat,

id. 1, 2, 18:

nec tantum inutilibus comparantur utilia, sed inter se quoque ipsa,

id. 3, 8, 33; cf id. 3, 6, 87.—With cum and abl.:

hominem cum homine et tempus cum tempore et rem cum re,

Cic. Dom. 51, 130; id. Verr. 2, 4, 54, § 121:

cum illo... ceteris rebus nullo modo comparandus es,

id. Phil. 2, 46, 117:

cum meum factum cum tuo comparo,

id. Fam. 3, 6, 1; id. Off. 3, 1, 2; 2, 6, 20:

corporis commoda cum externis et ipsa inter se corporis,

id. ib. 2, 25, 88:

longiorem orationem cum magnitudine utilitatis,

id. ib. 2, 6, 20:

victoria, quae cum Marathonio possit comparari tropaeo,

Nep. Them. 5, 3:

totam causam nostram cum tota adversarii causā,

Quint. 7, 2, 22; 12, 7, 3.—With ad:

nec comparandus hic quidem ad illum est,

Ter. Eun. 4, 4, 14:

sed nihil comparandi causā loquar,

I will institute no comparison, Cic. Pis. 1, 3.— Hence,

With rel.-clause, to reflect, consider, judge; or to prove, show, by comparing (rare): id ego semper mecum sic agito et comparo, quo pacto magnam molem minuam, Att. ap. Non. p. 256, 20:

cum comparetur, utrum, etc.,

Auct. Her. 2, 28, 45:

comparando quam intestina corporis seditio similis esset irae plebis in patres, etc.,

Liv. 2, 32, 12; cf. Tac. A. 3, 5:

deinde comparat, quanto plures deleti sint homines, etc.,

Cic. Off. 2, 5, 16.—

Comparare inter se, t. t., of colleagues in office, to agree together in respect to the division of duties, to come to an agreement (freq. in Liv., esp. of the consuls, who made an arrangement between themselves in respect to their provinces):

inter se decemviri comparabant, quos ire ad bellum, quos praeesse exercitibus oporteret,

Liv. 3, 41, 7:

senatusconsultum factum est, ut consules inter se provincias Italiam et Macedoniam compararent sortirenturve,

id. 42, 31, 1; 8, 20, 3; 32, 8, 1; 33, 43, 2; 26, 8, 8;

41, 6, 1: (consules) comparant inter se ut, etc.,

id. 8, 6, 13; 10, 15, 12:

ut consules sortirentur conparerentve inter se, uter, etc.,

id. 24, 10, 2;

of the tribunes of the people,

id. 29, 20, 9;

of the proprætors,

id. 40, 47, 1.—

(In acc. with I. B.) Si scias quod donum huic dono contra comparet, opposes to this, Ter. Eun. 2, 3, 63.—Hence, * compărātē, adv., in or by comparison, comparatively:

quaerere (opp. simpliciter),

Cic. Top. 22, 84.

com-păro ( conp-), āvi, ātum, 1 (old form conparassit = comparaverit, Plaut. Ep. 1, 2, 19), v. a.

To prepare something with zeal, care, etc., to make ready, to set in order, furnish, provide, etc. (class.)

Lit.:

magnifice et ornate convivium comparat (al. apparat),

Cic. Verr. 2, 1, 26, § 65; Tib. 1, 10, 42:

sibi remedium ad magnitudinem frigorum,

Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26: se, to make one ' s self ready, to prepare one ' s self, id. Mil. 10, 28:

se ad respondendum,

id. N. D. 3, 8, 19:

se ad iter,

Liv. 28, 33, 1; cf. pass., id. 42, 43, 4:

se ad omnis casus,

Caes. B. G. 7, 79:

insidias alicui per aliquem,

Cic. Clu. 16, 47; cf.:

dolum ad capiendos eos,

Liv. 23, 35, 2:

comparare et constituere accusationem,

Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2; cf.:

comparare accusatorem filio suo,

id. Clu. 67, 191:

fugam,

Caes. B. G. 4, 18: domicilium [p. 387] ibi, Liv. 1, 34, 10:

iter ad regem,

Nep. Alcib. 10, 3 et saep.:

vultum e vultu,

to adjust according to, to fashion, Plaut. Am. 3, 3, 5.—

In the histt. freq. of preparations for war: bellum,

Nep. Dion, 5, 1; id. Ages. 2, 4; id. Eum. 7, 1; Liv. 9, 29, 5; 32, 28, 7; Cic. Phil. 3, 1, 1 et saep.:

arma, milites, classem,

Liv. 42, 30, 11; cf. Nep. Milt. 4, 1; id. Dion, 4, 3; id. Dat. 4, 1 and 4; id. Hann. 3, 2; Liv. 28, 13, 1; 35, 26, 1; Suet. Tib. 25; Curt. 4, 9, 3; cf.:

arma latroni,

Quint. 12, 1, 1.— Pass. in mid. force:

ita fiet ut isdem locis et ad suadendum et ad dissuadendum simus conparati,

Auct. Her. 3, 3, 4:

ab hoc colloquio legati Romani in Boeotiam conparati sunt,

made ready to go, Liv. 42, 43, 4.—

Absol.:

ex hac parte diligentissime comparatur,

Cic. Fam. 16, 11, 3:

tempore ad comparandum dato,

Nep. Thras. 2, 2; so Liv. 35, 45, 5; 38, 12, 7.—

With inf.:

urere tecta,

Ov. Tr. 2, 267:

an ita me comparem, Non perpeti, etc.,

place myself in a condition, Ter. Eun. 1, 1, 2.—

Trop. of the arrangements of nature, of civil life, of manners, customs, etc., to arrange, appoint, ordain, establish; esp. in the pass. impers.:

ita quoique est in aetate hominum conparatum,

Plaut. Am. 2, 2, 5; cf. Ter. Heaut. 3, 1, 94 Fleck.; Liv. 3, 68, 10:

more majorum comparatum est,

Cic. Rosc. Am. 53, 153; cf.:

ita comparatum more majorum erat, ne, etc.,

Liv. 39, 29, 5:

est ita natura comparatum ut, etc.,

Plin. Ep. 5, 19, 5:

praetores, ut considerate fieret, comparaverunt,

Cic. Quint. 16, 51; so Auct. Her. 4, 16, 23; Ter. Phorm. 1, 1, 7:

jam hoc prope iniquissime comparatum est, quod in morbis, etc.,

Cic. Clu. 21, 57:

eis utendum censeo quae legibus conparata sunt,

Sall. C. 51, 8.—So rarely of persons:

sic fuimus semper comparati, ut, etc.,

Cic. de Or. 3, 9, 32.—

To procure what one does not yet possess or what is not yet in existence, to procure, get, purchase, obtain, prepare, make, collect.

Prop.:

negoti sibi qui volet vim parare, Navem et mulierem haec duo conparato,

Plaut. Poen. 1, 2, 2:

mihi quadraginta minas,

id. Ep. 1, 2, 19:

aurum ac vestem atque alia, quae opus sunt,

Ter. Heaut. 4, 8, 15:

pecudes carius,

Suet. Calig. 27:

merces,

Dig. 13, 4, 2 fin.:

ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,

Ter. And. 4, 1, 4; so id. Heaut. 2, 4, 17:

Sthenius ab adulescentio paulo studiosius haec compararat, supellectilem, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; Curt. 5, 6, 3:

gemmas, toreumata, signa, tabulas,

Suet. Caes. 47: victum et cultum humanum labore et industriā, Cic. Oecon. ap. Col. 12, praef. § 2: Suet. Calig. 22.—

Of abstract things:

amicitias,

Cic. Inv. 1, 1, 1; cf. id. Fin. 1, 20, 65:

auctoritatem sibi,

Caes. B. G. 5, 53:

laudes artibus,

Cic. Fam. 2, 4, 2; id. Off. 2, 13, 45:

tribunicium auxilium sibi,

Liv. 9, 34, 3 al.; Hor. Epod. 2, 30.—

Trop.: sex (tribunos) ad intercessionem comparavere, brought or gained them over to their side, Liv. 4, 48, 11.

compăro ( conp-), āvi, ātum, 1, v. a. [compar], to couple together in the same relation, to connect in pairs, to pair, match, unite, join; constr. aliquid cum aliquā re, alicui rei, aliqua inter se, or absol.

Lit. (rare but class.).

In gen.:

ut inter ignem et terram aquam deus animamque poneret, eaque inter se compararet et proportione conjungeret, ut, etc.,

Cic. Univ. 5 med.:

comparari postremo,

id. ib. 5:

ambo cum simul aspicimus, non possumus non vereri, ne male comparati sitis,

Liv. 40, 46, 4:

L. Volumnius cum Ap. Claudio consul est factus, priore item consulatu inter se conparati,

id. 10, 15, 12:

labella cum labellis,

Plaut. As. 3, 3, 78: quin meum senium cum dolore tuo conjungam et comparem, Att. ap. Non. p. 255, 31 (Trag. Rel. v. 90 Rib.).— Hence,

Esp. of combatants, for the usu. compono, to bring together to a contest, to match:

ut ego cum patrono disertissimo comparer,

Cic. Quint. 1, 2:

cum Aesernino Samnite Pacideianus comparatus,

id. Q. Fr. 3, 4, 2; Lucil. ap. Non. p. 257, 18:

Scipio et Hannibal, velut ad supremum certamen comparati duces,

Liv. 30, 28, 8:

hunc Threci comparavit,

Suet. Calig. 35.—

Trop.

To count one object fully equal to another, to place on the same footing, put on an equality with (rare but class.): neminem tibi profecto hominem ex omnibus aut anteposuissem umquam aut etiam comparassem, Cic. Fragm. ap. Non. p. 256, 4; cf. Nep. Iphic. 1, 1; Liv. 28, 28, 15; Quint. 10, 1, 98; Cat. 61, 65 al.:

cum quibus (hominibus) comparari sordidum,

Cic. Rep. 1, 5, 9; so id. Fam. 12, 30, 7:

et se mihi comparat Ajax?

Ov. M. 13, 338.—

In gen., to place together in comparison, to compare (the usu. signif. of the word in prose and poetry):

homo quod rationis est particeps similitudines comparat,

Cic. Off. 1, 4, 11:

majora, minora, paria,

id. de Or. 2, 40, 172; id. Top. 18, 68:

metaphora rei comparatur, quam volumus exprimere,

Quint. 8, 6, 8.—With dat.:

equi fortis et victoris senectuti, comparat suam,

Cic. Sen. 5, 14:

si regiae stirpi comparetur ignobilis,

Curt. 8, 4, 25:

restat ut copiae copiis conparentur vel numero vel, etc.,

Liv. 9, 19, 1:

se majori pauperiorum turbae,

Hor. S. 1, 1, 112:

Periclem fulminibus et caelesti fragori comparat,

Quint. 12, 10, 24; cf. id. 12, 10, 65:

necesse est sibi nimium tribuat, qui se nemini comparat,

id. 1, 2, 18:

nec tantum inutilibus comparantur utilia, sed inter se quoque ipsa,

id. 3, 8, 33; cf id. 3, 6, 87.—With cum and abl.:

hominem cum homine et tempus cum tempore et rem cum re,

Cic. Dom. 51, 130; id. Verr. 2, 4, 54, § 121:

cum illo... ceteris rebus nullo modo comparandus es,

id. Phil. 2, 46, 117:

cum meum factum cum tuo comparo,

id. Fam. 3, 6, 1; id. Off. 3, 1, 2; 2, 6, 20:

corporis commoda cum externis et ipsa inter se corporis,

id. ib. 2, 25, 88:

longiorem orationem cum magnitudine utilitatis,

id. ib. 2, 6, 20:

victoria, quae cum Marathonio possit comparari tropaeo,

Nep. Them. 5, 3:

totam causam nostram cum tota adversarii causā,

Quint. 7, 2, 22; 12, 7, 3.—With ad:

nec comparandus hic quidem ad illum est,

Ter. Eun. 4, 4, 14:

sed nihil comparandi causā loquar,

I will institute no comparison, Cic. Pis. 1, 3.— Hence,

With rel.-clause, to reflect, consider, judge; or to prove, show, by comparing (rare): id ego semper mecum sic agito et comparo, quo pacto magnam molem minuam, Att. ap. Non. p. 256, 20:

cum comparetur, utrum, etc.,

Auct. Her. 2, 28, 45:

comparando quam intestina corporis seditio similis esset irae plebis in patres, etc.,

Liv. 2, 32, 12; cf. Tac. A. 3, 5:

deinde comparat, quanto plures deleti sint homines, etc.,

Cic. Off. 2, 5, 16.—

Comparare inter se, t. t., of colleagues in office, to agree together in respect to the division of duties, to come to an agreement (freq. in Liv., esp. of the consuls, who made an arrangement between themselves in respect to their provinces):

inter se decemviri comparabant, quos ire ad bellum, quos praeesse exercitibus oporteret,

Liv. 3, 41, 7:

senatusconsultum factum est, ut consules inter se provincias Italiam et Macedoniam compararent sortirenturve,

id. 42, 31, 1; 8, 20, 3; 32, 8, 1; 33, 43, 2; 26, 8, 8;

41, 6, 1: (consules) comparant inter se ut, etc.,

id. 8, 6, 13; 10, 15, 12:

ut consules sortirentur conparerentve inter se, uter, etc.,

id. 24, 10, 2;

of the tribunes of the people,

id. 29, 20, 9;

of the proprætors,

id. 40, 47, 1.—

(In acc. with I. B.) Si scias quod donum huic dono contra comparet, opposes to this, Ter. Eun. 2, 3, 63.—Hence, * compărātē, adv., in or by comparison, comparatively:

quaerere (opp. simpliciter),

Cic. Top. 22, 84.

com-păro ( conp-), āvi, ātum, 1 (old form conparassit = comparaverit, Plaut. Ep. 1, 2, 19), v. a.

To prepare something with zeal, care, etc., to make ready, to set in order, furnish, provide, etc. (class.)

Lit.:

magnifice et ornate convivium comparat (al. apparat),

Cic. Verr. 2, 1, 26, § 65; Tib. 1, 10, 42:

sibi remedium ad magnitudinem frigorum,

Cic. Verr. 2, 5, 10, § 26: se, to make one ' s self ready, to prepare one ' s self, id. Mil. 10, 28:

se ad respondendum,

id. N. D. 3, 8, 19:

se ad iter,

Liv. 28, 33, 1; cf. pass., id. 42, 43, 4:

se ad omnis casus,

Caes. B. G. 7, 79:

insidias alicui per aliquem,

Cic. Clu. 16, 47; cf.:

dolum ad capiendos eos,

Liv. 23, 35, 2:

comparare et constituere accusationem,

Cic. Verr. 2, 1, 1, § 2; cf.:

comparare accusatorem filio suo,

id. Clu. 67, 191:

fugam,

Caes. B. G. 4, 18: domicilium [p. 387] ibi, Liv. 1, 34, 10:

iter ad regem,

Nep. Alcib. 10, 3 et saep.:

vultum e vultu,

to adjust according to, to fashion, Plaut. Am. 3, 3, 5.—

In the histt. freq. of preparations for war: bellum,

Nep. Dion, 5, 1; id. Ages. 2, 4; id. Eum. 7, 1; Liv. 9, 29, 5; 32, 28, 7; Cic. Phil. 3, 1, 1 et saep.:

arma, milites, classem,

Liv. 42, 30, 11; cf. Nep. Milt. 4, 1; id. Dion, 4, 3; id. Dat. 4, 1 and 4; id. Hann. 3, 2; Liv. 28, 13, 1; 35, 26, 1; Suet. Tib. 25; Curt. 4, 9, 3; cf.:

arma latroni,

Quint. 12, 1, 1.— Pass. in mid. force:

ita fiet ut isdem locis et ad suadendum et ad dissuadendum simus conparati,

Auct. Her. 3, 3, 4:

ab hoc colloquio legati Romani in Boeotiam conparati sunt,

made ready to go, Liv. 42, 43, 4.—

Absol.:

ex hac parte diligentissime comparatur,

Cic. Fam. 16, 11, 3:

tempore ad comparandum dato,

Nep. Thras. 2, 2; so Liv. 35, 45, 5; 38, 12, 7.—

With inf.:

urere tecta,

Ov. Tr. 2, 267:

an ita me comparem, Non perpeti, etc.,

place myself in a condition, Ter. Eun. 1, 1, 2.—

Trop. of the arrangements of nature, of civil life, of manners, customs, etc., to arrange, appoint, ordain, establish; esp. in the pass. impers.:

ita quoique est in aetate hominum conparatum,

Plaut. Am. 2, 2, 5; cf. Ter. Heaut. 3, 1, 94 Fleck.; Liv. 3, 68, 10:

more majorum comparatum est,

Cic. Rosc. Am. 53, 153; cf.:

ita comparatum more majorum erat, ne, etc.,

Liv. 39, 29, 5:

est ita natura comparatum ut, etc.,

Plin. Ep. 5, 19, 5:

praetores, ut considerate fieret, comparaverunt,

Cic. Quint. 16, 51; so Auct. Her. 4, 16, 23; Ter. Phorm. 1, 1, 7:

jam hoc prope iniquissime comparatum est, quod in morbis, etc.,

Cic. Clu. 21, 57:

eis utendum censeo quae legibus conparata sunt,

Sall. C. 51, 8.—So rarely of persons:

sic fuimus semper comparati, ut, etc.,

Cic. de Or. 3, 9, 32.—

To procure what one does not yet possess or what is not yet in existence, to procure, get, purchase, obtain, prepare, make, collect.

Prop.:

negoti sibi qui volet vim parare, Navem et mulierem haec duo conparato,

Plaut. Poen. 1, 2, 2:

mihi quadraginta minas,

id. Ep. 1, 2, 19:

aurum ac vestem atque alia, quae opus sunt,

Ter. Heaut. 4, 8, 15:

pecudes carius,

Suet. Calig. 27:

merces,

Dig. 13, 4, 2 fin.:

ex incommodis Alterius sua ut comparent commoda,

Ter. And. 4, 1, 4; so id. Heaut. 2, 4, 17:

Sthenius ab adulescentio paulo studiosius haec compararat, supellectilem, etc.,

Cic. Verr. 2, 2, 34, § 83; Curt. 5, 6, 3:

gemmas, toreumata, signa, tabulas,

Suet. Caes. 47: victum et cultum humanum labore et industriā, Cic. Oecon. ap. Col. 12, praef. § 2: Suet. Calig. 22.—

Of abstract things:

amicitias,

Cic. Inv. 1, 1, 1; cf. id. Fin. 1, 20, 65:

auctoritatem sibi,

Caes. B. G. 5, 53:

laudes artibus,

Cic. Fam. 2, 4, 2; id. Off. 2, 13, 45:

tribunicium auxilium sibi,

Liv. 9, 34, 3 al.; Hor. Epod. 2, 30.—

Trop.: sex (tribunos) ad intercessionem comparavere, brought or gained them over to their side, Liv. 4, 48, 11.